تطهیر لسان (1) :

حضرت آقا در ادامه ی بحث طهارت، عبارتی را در خصوص لسان آورده اند: « و به خصوص لسان را دو طهارت است. یک صمت از مالا یعنی و دیگر مراعات عدل در آن چه که از آن تعبیر می کند که به نقص بیان درباره ی آن جائز باشد، و نه وصفش بدان چه که موصوف بدان نیست». دهان که باز است و هر چه می خواهد می گوید، فاقد طهارت است و همین طور آن نفسی که این دهان و زبان آلت اوست.

... زیرا حیف است از حقیقتی که باید از آن نور خارج شود، حرف های نامربوط بیرون آید. صمت از مالا یعنی که بیان کردیم نیز معنایش همین است که انسان نباید آن چه را که مورد قصدش نیست بگوید.

نفس معیار خوبی برای انسان است. ما باید محسوسات حواسّ پنجگانه مان را به واسطه ی بالا رفتن یا پایین آمدن نفس بسنجیم. اگر نفس به واسطه ی شنیدن کلامی بالا رفت، آن را بیش تر بشنویم. اگر پایین آمد از آن دوری کنیم.

باید ببینیم آن چه را که می شنویم سنگین مان می کند یا نه ؟! ما را از حدّ انسانیّت می اندازد یا نه ؟! په بسا افرادی که با شنیدن یک حرف تا سالیان دراز پشیمان هستند.

مرحوم نراقی رحمه الله در معراج السّعاده روایتی را نقل فرموده اند که این روایت بیانگر شرح تکوینی ارتباط بین زبان و اعضا و جوارح انسان است. در این روایت آمده است : هر شخصی که صبح از منزل خارج می شود اعضا و جوارح او با زبانش یک گفتگوی تکوینی دارند که اگر گوشش را پیدا کنیم می توانیم این گفتگو را بشنویم. هر صبح اعضا و جوارح به زبان می گویند : حالت چطور است؟ زبان نیز به آن ها می گوید : حال شما چطور است؟ اعضا و جوارح در جواب زبان می گویند : ای زبان! ما تو را در بهترین جای بدن مان قرار دادیم و همه ی ما به همراه فک بالا و فک پایین جمع شده ایم تا دژ محکمی برایت فراهم آوریم و در آن راحت باشی. تا در این دژ هیچ ضربه ای به تو اصابت نکند که اگر ضربه ای وارد آمد یا دندان بشکند و یا چانه از بین برود. خواهشی که از تو داریم این است که در عوض این همه خدماتی که در حقّت کرده ایم تو مردانگی داشته باش و سکوت کن و حرف نزن که اگر تو ساکت باشی ما هیچ مشکلی نداریم چرا که خیلی وقت ها تو کلمه ای را می گویی و به جای آن ما را کتک می زنند.پس توجّه دارید که بسیاری از مشکلات زیر سر زبان است. لذا زبان باید سکوت کند که طهارت آن در همین سکوت است.

همان گونه که عرض شد این روایت بیان یک مثال نیست بلکه به واقع هر روز صبح اعضا و جوارح با زبان صحبت می کنند و از او سکوت می طلبند.

حال اگر خواستیم صحبت کنیم چه باید بکنیم؟!

حدیثی از امیرالمؤمنین علیه السّلام در «دُرَر الکلم» نقل شده است که فرمودند : « الجاهل عقله وراء لسانه و العاقل لسانه وراء عقله»؛ زبان جاهل جلوی عقلش و زبان عاقل پشت عقلش قرار دارد.(مجلس پنجم: تطهیر لسان)

برگرفته از کتاب شریف «شرح مراتب طهارت»؛ از رساله ی وحدت از دیدگاه عارف و حکیم حضرت علاّمه حسن زاده ی آملی حفظه الله/ شارح: استاد صمدی آملی حفظه الله / نشر رَوح و ریحان